De Baltische Staten worden ook wel het best bewaarde geheim van Europa genoemd. Hoelang ze dat nog zullen blijven valt te bezien, maar één ding is zeker; Litouwen, Letland en Estland zijn kleine maar prachtige landen met een eigen identiteit en veel verrassingen. We spreken over de Baltische Staten, maar in werkelijkheid zijn ze, vanwege hun diversiteit, niet onder een noemer te brengen.
De landen hebben bijvoorbeeld een gevarieerde natuur, waarin zich dieren bevinden die we elders in Europa niet meer tegenkomen. Ook de oude middeleeuwse centra van veel steden hebben een verbluffende schoonheid. Vilnius met het grootste oude centrum van oost-Europa en de enorme hoeveelheid barokke gebouwen, Riga met zijn Jugendstil en Art Nouveau-architectuur en het sterk door Finland beïnvloede Tallinn zijn prachtige steden om doorheen te dwalen. Het lijkt alsof deze landen binnen zeer korte tijd hun Sovjet-verleden hebben afgeschud en een nieuwe weg zijn ingeslagen.
Maar laten we ook Sint-Petersburg niet vergeten, de stad die ruim driehonderd geleden door tsaar Peter de Grote werd gesticht. De stad heeft de afgelopen jaren een ware metamorfose ondergaan. Grote delen van het oude centrum, zoals het Winterpaleis en de Nevski Prospekt zijn volledig gerestaureerd.
Klik voor een foto-indruk van deze reis op onderstaande linken:
Dag 1 en 2 Vilnius (Litouwen)
Dag 3 t/m 5 Kaunas en Nida (Litouwen)
Dag 6 en 7 Riga en Gauja Nationaal Park (Letland)
Dag 8 en 9 Pärnu en Saaremaa (Estland)
Dag 10 en 11 Tallinn (Estland)
Dag 12 en 13 St. Petersburg (Rusland)
Dag 14 en 15 St. Petersburg (Rusland)
Reisverslag:
We hebben op deze reis van twee weken zo’n 1700 kilometer afgelegd. Naast een reisverslag is hieronder ook een routekaart afgebeeld.
Dag 1 Amsterdam – Vilnius
Dag 2 Vilnius
Dag 3 Vilnius – Kaunas – Nida
Dag 4 Nida
Dag 5 Nida – Riga
Via Frankfurt vliegen we in de richting van Litouwen waar onze reis begint. Vilnius is sinds 1990, toen Litouwen zelfstandig werd, de hoofdstad van het land. Je kunt hier heerlijk rondslenteren in de oude straatjes van de binnenstad, die duidelijk een barok (Pools) karakter hebben. Maar de stad straalt ook uitgebreid, net als Polen, het katholieke geloof uit. De stad strekt zich uit langs beide oevers van de rivier Neris en is gelegen tussen met naaldbossen begroeide heuvels. Het hart van de oude stad ligt naast de Gedimino-heuvel, die je kunt beklimmen en waarop je een mooi uitzicht over de stad hebt. Aan de voet van de heuvel staat de witte kathedraal, die in 1990 voor de katholieke Litouwers de herleving van het nationale bewustzijn symboliseerde. Bij een stadswandeling kom je ook langs het presidentieel paleis, het universiteitscomplex en vele mooie kerken.
Na twee dagen Vlinius gaan we op weg naar de kust van Litouwen. We rijden eerst naar Trakai, dat 30 km ten zuidwesten van Vilnius ligt. In het dorpje met zijn vele houten huizen staat een prachtige middeleeuwse waterburcht, waar in 1253 de eerste koning van Litouwen werd gekroond. We rijden na Trakai verder naar de universiteitsstad Kaunas, in de jaren twintig en dertig nog de hoofdstad van Litouwen. In het centrum van de oude binnenstad van Kaunas vind je woonhuizen uit de 15e en 16e eeuw en ook nog een grote middeleeuwse burcht. Aan de rand van de stad bezoeken we nog een monument dat is opgericht ter nagedachtenis aan bijvoorbeeld de slachtoffers van het schrikbewind van Stalin. Uiteindelijk bereiken we aan het einde van de dag, met een veerboot vanuit Klaipéda, de Koerse Schoorwal (Kursiu nerija), een uniek vogelrijk natuurgebied aan de westkust met hoge witte zandduinen, waarvan je uitzicht hebt op het water aan beide kanten van de landtong, die maar 5 km breed is. We blijven hier een paar dagen en maken hier prachtige boswandelingen en fietstochten.
In het plaatsje Nida, dat aan de oever van de Koerse Haf ligt, bezoeken we bijvoorbeeld het zomerverblijf van de Duitse schrijver Thomas Mann. Na twee dagen steken we met de veerboot weer over naar Klaipéda. Deze stad was in het verleden speelbal van Duitse ridders, Zweden, nazi-Duitsland en Sovjet-troepen. De havenstad,vroeger bekend onder de Duitse (Oost-Pruisische) naam Memel, heeft een oud centrum dat in zijn geheel onder monumentenzorg valt.
De Baltische landen staan overigens ook bekend om hun vindplaatsen van amber of barnsteen, versteende hars, dat miljoenen jaar oude insecten gevangen houdt en bij opwrijven een aantrekkingskracht krijgt. Deze eigenschap heeft ervoor gezorgd dat barnsteen zijn naam (via het Griekse woord elektron) aan de elektriciteit heeft gegeven. Het wordt nu gevonden in bruinkoollagen. Op de markt van Klaipéda zie je een groot aanbod van barnsteen.
We rijden verder door in de richting van Letland en stoppen nog bij Siauliai. Daar bevindt zich de Kryziu Kalnas, een lage heuvel die bedekt is met allerlei kruisen die daar spontaan zijn neergezet.
Letland
Dag 6 Riga
Dag 7 Riga, excursie Gaujas – Saaremaa
We komen ’s avonds aan in Riga. Ook de Letse hoofdstad heeft een zeer oude binnenstad, Vecriga genaamd, voor een groot deel voetgangersgebied. De 800 jaar oude stad is ontstaan als handelsnederzetting van Duitse ridders. Vanaf de toren van de Sint-Pieterskerk, die in de 17e eeuw de hoogste toren ter wereld zou zijn geweest, heb je een fantastisch uitzicht over de stad.
Onder de talrijke monumenten en musea in de stad vind je bijvoorbeeld ‘de drie broers’, woningen uit de 15e en 16e eeuw. Aan de Alberta iela vind je een hele reeks huizen in Jugendstil. Ook deze stad heeft zich duidelijk losgemaakt van de Sovjet-tijd; er zijn talrijke winkels, cafés en theaters. De stad is erg gezellig en levendig. Even buiten de stad vind je aan de oever van het Juglas-meer het volkenkundig museum, dat een overzicht biedt van Letse architectuur, folklore en leefwijze in het gebied door de eeuwen heen.
Het dichtbij aan de kust gelegen Jurmala, eigenlijk een langgerekte keten van vissersdorpjes, is van oudsher bekend als sjieke badplaats en kuuroord. Vele villa’s getuigen van een rijk verleden. Vanuit Riga kun je met een treintje in het centrale dorp Majori komen.
We maken vanuit de stad een tocht naar de uitgestrekte Letse wouden. Hier komen zoals gezegd nog talrijke plant- en diersoorten voor die elders in Europa zijn uitgestorven. Ook staat Letland bekend als een echt vogelparadijs. We zien dit duidelijk in het nationale park Gaujas, dat bekend staat als ‘Lets Zwitserland’. Hier bezoeken we de mysterieuze Gutmanagrot en het Turaidakasteel.
Estland
Dag 8 Saaremaa
Dag 9 Saaremaa – Tallinn
Dag 10 Tallinn
Dag 11 Tallinn
We vertrekken weer uit Letland en gaan op weg naar het volgende land, Estland. We rijden langs het mooie plaatsje Pärnu en maken hier een wandeling. In de middag komen we in Virtsu aan, in het noordwesten van Estland. Hier zullen we de overtocht maken met een veerboot naar het eiland Saaremaa. We zullen een aantal dagen in de hoofdstad van dit eiland overnachten, Kuressaare. Kuressaare is een klein plaatsje met een kasteel van de Duitse Orde uit de 13e eeuw. Houten woningen geven het stadje een mooi aanzien. Het vlakke eiland is prima geschikt om te gaan fietsen en daarom nemen we ook de fiets om het eiland te verkennen. De bevolking van het eiland heeft haar eigen tradities, liederen en kledingdracht bewaard. Verder zijn er mooie heidevelden en weilanden en zie je veel houten boerderijen en windmolens.
Vanaf Saaremaa nemen we de veerboot weer naar het vaste land en reizen door naar de hoofdstad Tallinn. Deze oude Hanzestad aan de Finse Golf maakte de grootste bloei door van de 13e tot de 16e eeuw, toen ze stapelplaats was in het oostelijk deel van de Baltische Zee. De oude kern uit deze periode, met zijn gotische kerken binnen de hoge muren, is vrijwel ongeschonden bewaard gebleven. Wandelend door de met keitjes bestrate steegjes kun je je makkelijk verplaatsen in de sfeer uit die eeuwen. Heel apart is bijvoorbeeld het straatje Katariina käik, waar nu in de middeleeuwse muren allerlei werkplaatsen gehuisvest zijn.
De oude stad bestaat uit een boven- en benedendeel. In de bovenstad ligt op de gelijknamige heuvel het Toompeakasteel, waar het Estse parlement zetelt. Van het oorspronkelijke kasteel op deze plek zijn alleen drie van de vier torens bewaard gebleven, waarvan ‘lange Herman’, getooid met de nationale vlag, een duidelijk oriëntatiepunt in de stad is. Tegenover het parlement ligt de Russisch-orthodoxe Alexander Nevsky-kathedraal met zijn uienkoepels en mooie mozaïeken. Er is veel gediscussieerd over de sloop van dit symbool van het ’tsaristisch imperialisme’, maar we mogen blij zijn dat dit niet gebeurd is.
De benedenstad, rond het raadhuisplein, is het levendige deel van de oude stad, met veel winkels en restaurantjes. Heel apart is bijvoorbeeld het tegenover het station gelegen Wagon Lits café, waar je kunt zitten op de banken van sobere Sovjettreinen. 2 km buiten het oude ommuurde centrum ligt in het Kadriorg-park een oud zomerpaleis van Peter de Grote, nu de residentie van de Estse president. Even verderop in het park vind je een halve koepel, waar jaarlijks een landelijk songfestival plaatsvindt.
De Esten staan bekend als uitstekende zangers en er treden hier duizenden koren op bij het festival. Ten westen van de stad vind je het openluchtmuseum Rocca al Mare, waar vele fraaie voorbeelden te zien zijn van houten bouwkunst uit de 18e en 19e eeuw.
Als je tijd hebt kun je ook de veerboot naar Helsinki nemen al is het alleen maar om te zien hoe Finland en Estland met elkaar verbonden zijn.
Sint-Petersburg
Dag 12 Tallinn – Sint-Petersburg
Dag 13 Sint-Petersburg
Dag 14 Sint-Petersburg
Dag 15 Sint-Petersburg – Amsterdam
Na twee nachten in Tallinn rijden we weer verder naar Rusland in de richting van Sint-Petersburg. Sankt-Peterburg, zoals de officiële Russische naam luidt, werd in 1703 gesticht op initiatief van tsaar Peter de Grote, die een vesting in de oorlog tegen de Zweden nodig had. De architectuur van de vele stadspaleizen met hun pasteltinten maakt het tot een van de mooiste steden van Europa, zeker na de vele restauraties die de afgelopen jaren hebben plaatsgevonden.
Je ziet in deze paleizen een mengeling van Italiaanse barok en Russische stijlen. Aan de brede boulevard Nevski Prospekt zijn veel grote winkels en terrasjes te vinden. Dit deel van de stad wordt op Amsterdamse wijze doorsneden met grachten, die worden omzoomd door fraaie paleizen waar vroeger de oude aristocratie woonde.
Aan de brede Neva-rivier ligt het Winterpaleis, vroeger woonplaats van de tsarenfamilie. Nu herbergt het samen met de bijgebouwen een van de belangrijkste en omvangrijkste kunstcollecties ter wereld in het grootste museum ter wereld, de Hermitage. We hebben hier een schitterende rondleiding met een gids. Aan de overzijde van de Neva zie je de Petrus-en-Paulusvesting. In 1703 begon de bouw van de stad op deze plek. In de kerk van de vesting liggen de 18e en 19e-eeuwse tsaren begraven en sinds 1998 in een aparte kapel ook Nikolaj II en zijn familie. Het fort is in de tsarentijd ook als gevangenis gebruikt.
Na drie mooie dagen in Sint-Petersburg vliegen we weer terug naar Frankfurt voor onze aansluitende vlucht naar Amsterdam.